Rozegrana wiek temu walka oręża polskiego na przedpolach Warszawy określona została mianem „Cudu nad Wisłą”. Zmagania militarne uznano za 18. przełomową bitwę w historii świata. Zwycięstwo nad najeźdźcą zdecydowało o zachowaniu przez Polskę niepodległości i uratowało Europę przed bolszewizmem.
Corocznie mieszkańcy Kolna uczestniczą w obchodach związanych z Bitwą Warszawską. Historia wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku związana jest też z dziejami Ziemi Kolneńskiej. Ostatnim akordem Bitwy Warszawskiej była walka stoczona z bolszewikami 20 sierpnia w Lemanie. Zmagania zakończyły się efektownym zwycięstwem Polaków i przesądziły o dalszym, korzystnym przebiegu wojny z kozakami. Bitwa okupiona została jednak bestialskim mordem 43 żołnierzy, którzy spoczywają w zbiorowym grobie na starym cmentarzu. Podziękowaniem ówczesnej kolneńskiej społeczności, na pamiątkę pogromu hord moskiewskich w sierpniu 1920 r., jest dzwon św. Antoniego ulany 13 czerwca 1921 roku, usytuowany w parafii św. Anny.
Tegoroczne miejskie uroczystości, z udziałem parlamentarzystów: Posła RP Jarosława Zielińskiego i Lecha Antoniego Kołakowskiego, Wicemarszałka Województwa Podlaskiego Marka Olbrysia oraz władz samorządowych miasta i powiatu kolneńskiego – rozpoczęły się przed kościołem św. Anny zbiórką pocztów sztandarowych, w asyście Miejskiej Orkiestry Dętej, Związku Oficerów Rezerwy RP im. Marszałka Józefa Piłsudskiego i Stowarzyszenia 10. Pułku Ułanów Litewskich w Grabowie. Po wciągnięciu flagi na maszt odśpiewano Hymn Polski.
Zgromadzeni przeszli do świątyni, by uczestniczyć w nabożeństwie w intencji Ojczyzny i Żołnierzy Wojska Polskiego, celebrowanym przez Dziekana Kolneńskiego ks. proboszcza Stanisława Uradzińskiego.
Po mszy świętej, podczas uroczystego przemarszu ulicami miasta, złożono kwiaty i zapalono znicze pod pomnikami: ofiar katastrofy smoleńskiej, Marszałka Józefa Piłsudskiego i „Solidarności”.
Główne uroczystości odbyły się na starym cmentarzu. W okolicznościowym przemówieniu burmistrz Kolna Andrzej Duda powrócił do wydarzeń sprzed 100 lat. - Wielce szanowni goście i patriotycznie zgromadzeni mieszkańcy Kolna. Przyszło nam żyć w czasach doniosłych i ważnych rocznic – tym istotniejszych, że okrągłych. Niemal 2 lata temu braliśmy liczny udział w obchodach stulecia odzyskania przez naszą Ojczyznę – upragnionej przez 123 lata zaborów – niepodległości. Dzisiaj mamy zaszczyt cieszyć się z równie okrągłej rocznicy jednej z niewielu wygranych batalii – Bitwy Warszawskiej 1920 roku – mówił Andrzej Duda.
- Od końca lipca do pierwszych dni września tego właśnie roku rozegrało się decydujące starcie Polski z bolszewikami. Krwawe zmagania toczono na przestrzeni blisko pół tysiąca kilometrów: między Nieszawą nad Wisłą od południa, Sokalem nad Bugiem od wschodu i właśnie naszym Kolnem, które wówczas leżało tuż pod pruską granicą – od północy. Na nasze tereny wojna wtargnęła z końcem lipca 1920 roku – zaledwie 14 miesięcy po entuzjastycznym powitaniu niepodległości i posadzeniu „dębów wolności”. Właśnie wtedy – zwany również Złotą Ordą Gaj-Chana – 3 Korpus Kawalerii (tzw. „Kawkor”) ruszył z Myszyńca na Kolno; przez miasto przemaszerował w nocy 29/30 lipca, nie wyrządzając poważniejszych szkód mieszkańcom. Do większej potyczki doszło 20 sierpnia 1920 r. we wsi Leman, ok. 20 km na płn.-zach. od Kolna. Tam też ścięto szablami 43 jeńców polskich – polegli żołnierze zostali złożeni do grobu tutaj, na cmentarzu parafialnym w Kolnie – przy ich mogile właśnie dzisiaj stoimy – zaznaczał burmistrz.
Pamięć o wojnie 1920 roku jest w naszym regionie ciągle żywa; dzieje się tak między innymi dzięki inicjatywom prezesa Podlaskiego Okręgu Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego – pana Ireneusza Mieczkowskiego. On to stał się założycielem i pierwszym prezesem Stowarzyszenia Kawaleryjskiego im. Podlaskiej Brygady Kawalerii. Wraz ze śp. Stanisławem Malinowskim zainicjował również powstanie kolneńskiego Grobu Nieznanego Żołnierza. W imieniu własnym i samorządu Miasta Kolno – za zasługi w organizacji uroczystości patriotycznych w mieście Kolno i za krzewienie wartości historycznej – burmistrz Andrzej Duda wręczył Mieczkowskiemu pamiątkową, reprezentacyjną szablę z napisem: „Bóg, Honor i Ojczyzna”. - Jestem niezmiernie wzruszony tym wyróżnieniem. Nie spodziewałem się nigdy, że w mieście Kolno zostanę kiedykolwiek zauważony przez szerokie społeczeństwo. Tym bardziej, że moje starania nie szły nigdy w tym kierunku, żebym był wyróżniony – dziękował Ireneusz Mieczkowski. Prezes związku wspominał też i podkreślał zasługi osób, które zawsze dbały o pamięć historyczną Ziemi Kolneńskiej.
Pod pomnikiem zamordowanych pod Lemanem w 1920 roku na starym cmentarzu w Kolnie głos zabrali też zaproszeni goście: Poseł na Sejm RP Jarosław Zieliński, Poseł na Sejm RP Lech Antoni Kołakowski oraz Wicemarszałek Województwa Podlaskiego Marek Olbryś.
Po oficjalnych przemówieniach odsłonięto tablicę upamiętniającą Stulecie Bitwy Warszawskiej przekazaną przez Prezydenta RP, którą odebrał w Pałacu Prezydenckim Przewodniczący Rady Miasta Kolno. To właśnie od hołdu złożonego poległym pod Lemanem w 1920 roku bohaterom swoją ostatnią wizytę w Kolnie rozpoczął Prezydent Andrzej Duda.
Uczestnicy patriotycznej uroczystości wysłuchali też koncertu pieśni patriotycznych o tematyce żołnierskiej w wykonaniu zespołów działających przy Kolneńskim Ośrodku Kultury i Sportu. Zabrzmiały m.in. „Wojenko, wojenko”, „Maszerują strzelcy” i pieśń „Jak szło wojsko raz ulicą”.
Apelem poległych poprowadzonym przez harcerzy z Komendy Hufca ZHP w Kolnie i modlitwą oddano cześć bohaterom wojny polsko-bolszewickiej.
Następnie parlamentarzyści, przedstawiciele władz samorządowych, służb mundurowych, instytucji, zakładów pracy, urzędów, banków, kolneńskich szkół, ochrony zdrowia, Hufca Pracy i organizacji społecznych – złożyli wieńce, wiązanki kwiatów i znicze na grobie żołnierzy pomordowanych pod Lemanem w 1920 r. i Grobie Nieznanego Żołnierza.
Po zakończeniu uroczystości prowadząca zaprosiła, w imieniu Burmistrza Miasta Kolno i Związku Oficerów Rezerwy RP im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, wszystkich uczestników miejskich obchodów Święta Wojska Polskiego na wystawę sprzętu wojskowego, koncert Miejskiej Orkiestry Dętej oraz poczęstunek na boisku Szkoły Podstawowej nr 2 w Kolnie. Organizatorzy przygotowali również atrakcje dla najmłodszych.
Tekst i zdjęcia: Andrzej Konopka
